فعالان در تبعید: برنده نهایی «تانگوی دو نفره» جواد ظریف و جان کری، دو وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و ایالت متحده امریکا، چه کسی خواهد بود؟
در یک سال گذشته با هر گام روبه جلویی که تیم مذاکره کننده هسته ای جمهوری اسلامی ایران، در راستای حل پرونده هسته ای ایران بر داشته، ماراتن تیم دکتر محمد جواد ظریف و منتقدان داخلی آن فشرده تر، و در هفته های اخیر نفس گیر تر هم شده است.
ضعیف ارزیابی کردن دولت یازدهم توسط «مهدی طائب»، پس از مطرح شدن بحث رفراندوم توسط حسن روحانی، و خسته توصیف کردن رئیس جمهور و تجویز مرخصی دوماهه برای وی، تنها بخشی از این مارتن در هفته های اخیر بوده است.
اما واکنش ها به پیاده روی هسته ای محمد جواد ظریف با همتای آمریکایی اش «جان کری»، جدیدترین نمونه از تنش دولت با جناح مخالف، بر سر مسائل هسته ای است. اینبار هم تندترین واکنش را یک نظامی دیگر، سردار نقدی، به خود اختصاص داد. او با انتقاد از این سفر، به صراحت گفت: «جواد ظریف از چشم و نظرم افتاد!»
تنش های اخیر مختص به ماهها و سال اخیر نیست. عقبه این مارتن به یک دهه پیشتر، و به نشست سعد آباد و مخالفت افراطیون نوظهور آن زمان با مفاد مورد مذاکره در آن دوران، بر می گردد.
مفادی که پس از حدود یازده سال مسکوت ماندن از طریق اعمال قدرت سپاه و جناح های تندرو، در سال ۹۲ و پس از هزینه های فراوان در جریان تحریم های بین المللی و به تبع آن رکود اقتصادی، و پس از قربانی بسیاری از دست اندرکارن، از بایگانی بیرون آمده، و به عنوان بسته پیشنهادی ایران، بر روی میز مذاکره قرار گرفت.
جدا از «دانشمندان هسته ای» که مورد ترور قرارگرفتند و خارج از پرداختن به چگونگی ترورها، سوابق افراد ترور شده و تیم اطلاعاتی که ترورها را طراحی و اجرا کرد، پرونده هسته ای ایران، قربانیانی داشته است که می توان آنها را به گروگان های هسته ای هم تشبیه کرد.
کارشناسان و دیپلمات هایی که به دلیل پرداختن به سیاستهای خلاف منافع ملی دولت وقت و مخالفت با سیاستهای هسته ای مورد حمایت باندهای مخوف اطلاعاتی – امنیتی در دولت احمدی نژاد با پرونده هایی کمابیش یکسان و با اتهاماتی مشابه «جاسوسی» و «ارتباط با دول خارجی» دستگیر، و ضمن بازجویی های طولانی مدت همراه با شکنجه های روحی و فیزیکی، عموما در دادگاه هایی فرمایشی مجرم شناخته شده و محکوم شدند.
برخی از این دیپلمات های منتقد پس از آزادی به دلیل اعمال فشار توسط همان باندها مجبور به ترک کشور شده و برخی دیگر که در کشور باقی ماندند، جدا از آسیب های بسیاری که به خود و خانواده شان وارد شد، امکان همکاری در تخصص و حرفه اصلی خود را برای همیشه از دست دادند.
لیست زیر اسامی برخی از این «قربانیان هسته ای» یا به عبارتی همکاران قربانی شده حسن روحانی هستند که به اتهام همکاری با کشورهای بیگانه مورد بازجویی، بازداشت و یا محاکمه قرار گرفتند:
۱- حسین موسویان؛
حسین موسویان، سخنگوی پیشین تیم مذاکره کننده هسته ای به ریاست حسن روحانی بود، که هم‌اکنون به عنوان پژوهشگر میهمان در دانشگاه‌های آمریکا فعالیت دارد.
وی با پشتوانه سوابق تحصیلاتی در آمریکا، وارد تیم حسن روحانی در شورای عالی امنیت ملی و جریان مذاکرات هسته‌ای شد. او بعد از تغییر دولت هشتم و روی کارآمدن دولت احمدی‌نژاد، از این سمت برکنار و پس از بازداشت و آزادی موقت توانست با استفاده از ارتباطاتی که داشت از چنگال وزارت اطلاعات دولت وقت، گریخته و به آمریکا برود.
برخی از سوابق حسن موسویان عبارتند از: سفیر اسبق ایران در آلمان، معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی و مذاکره کننده ارشد هسته ای، معاون مرکز تحقیقات استراتژیک، عضو موسس حزب اعتدال و توسعه و مدیر پیشین روزنامه ایران‌نیوز.
۲ – سیروس ناصری؛
از جمله دیپلمات‌هایی است که در زمان نمایندگی ایران در مقر سازمان ملل در ژنو، به عنوان یکی از اعضای تیم مذاکره کننده در قضیه قطعنامه ۵۹۸، در عرصه سیاست خارجی مطرح شد.
پس از آن در دوران ریاست حسن روحانی در شورای عالی امنیت ملی، از اعضای تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران بود. ناصری که با سابقه ترین سفیر ایران در ژنو و وین شناخته می‌شود، مدتی سخنگوی تیم هسته‌ای حسن روحانی، در آن زمان بوده است.
این عضو تيم پيشين مذاكره كننده هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران در دوره محمد خاتمي، به دلیل انتقادهای فراوانی که از عملکرد تندروها در دولت احمدی نژاد، به ویژه در مسایل هسته ای داشته، بعد از بازداشت برخی از همکاران خود، تا مدتها از ترس جناح های تندرو، جرات بازگشت به ایران را نداشت.
۳ – علی رضا اصغری(عسگری)؛
علیرضا عسگری معاون آماد و پشتیبانی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در دولت خاتمی،
که با روی کار آمدن احمدی نژاد، از این مقام عزل شد.
عسگری، در سال ۱۳۸۳، پس از بروز اختلافاتی با سپاه پاسداران و نهادهای امنیتی، بر سر دخالت های آنها، ابتدا از مقامش استعفا داد. اما اندکی بعد از استعفا، بازداشت شد. ۱۸ماه در بازداشتگاه های ۵۹ و ۶۶ سپاه پاسداران، زندانی بود و نهایتاً در خرداد ۱۳۸۵ آزاد شد و از کشور خارج شد.
او اندکی بعد در سال ٢۰۰٧، در ترکیه ناپدید شد.
در آن زمان، ایران سرویس های اطلاعاتی غربی را متهم به ربودن عسگری کرد، در حالی که برخی رسانه های غربی ادعا کردند که او نیز به خواست خود از ایران گریخته و همۀ اطلاعات محرمانه اش را در اختیار آمریکا قرار داده است!
اما مرداد سال ۹۳، دکتر شاهین دادخواه، مشاور ارشد حسن روحانی در دولت محمد خاتمی، و دیگر قربانی هسته ای ایران، طی نامه ای از زندان اوین، مثلث «مصلحی، رضوی و تدین»، سه عضو ارشد وزارت اطلاعات دولت احمدی نژاد را در سرنوشت مبهم این عضو سابق سپاه دخیل دانست.
سرنوشت وی همچنان در هاله ای از ابهام است و معلوم نیست در سالهای گذشته چه بر سر وی آمده است.
۴ – باقر اسدی؛
دیپلمات باسابقه ایرانی که از تابستان ۱۳۹۰ در استانبول زندگی و در سمت معاونت گروه D۸ فعالیت داشته است.
او که اندکی پیش از بازگشت به ایران در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۹۱، در سن ۶۱ سالگی، با ۳۰ سال خدمت، بازنشسته شده بود، پس از ورود به ایران، بازداشت، محاکمه و زندانی شد.
او در دادگاه قاضی صلواتی، به اتهام «اقدام علیه امنیت ملی و فعالیت تبلیغی علیه نظام» به زندان رفت اما پس از یک سال زندان با قید وثیقه آزاد شد.
«علی‌اکبر صالحی»، وزیر امور خارجه وقت، در واکنش به این واقعه، ضمن ابراز تاسف از بازداشت این دیپلمات، آن را سوتفاهم خوانده بود!
۵ – سید محمد حسین عادلی؛
محمد حسین عادلی، سیاست‌مدار، اقتصاددان و استاد دانشگاه‌های تهران، پلی تکنیک تهران و همچنین عضو شورای اقتصاد و سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی بود.
او در سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۳، رئیس کل بانک مرکزی ایران و بعد از آن سفیر ایران در بریتانیا بود. او به همان اندازه که بر مسائل اقتصادی اشراف دارد، به واسطه تجارب سفیر بودن، به حوزه دیپلماسی نیز توجه دارد. او سفیر ایران در ژاپن و کانادا هم بوده و معاون اقتصادی وزارت خارجه نیز بوده است.
عادلی چند هفته پس از آغاز ریاست جمهوری احمدی نژاد به همراه تعدادی از سفیران نزدیک به اصلاح‌طلبان به تهران فراخوانده شد و به دلیل نزدیک بودن به حسن روحانی، عزل و بارها توسط نهادهای امنیتی مورد بازجویی قرار گرفت.
دکتر شاهین دادخواه، عزل از کار، بازجویی و بازداشت کوتاه مدت این مقام ارشد ایران را نیز از جمله اقدامات، باند «مصلحی، رضوی و تدین» در وزارت اطلاعات دولت احمدی نژاد ذکر کرده است.
بازداشت کوتاه مدت وی، هیچ گاه رسانه ای نشد.
وی در حال حاضر، دبیر کل فعلی مجمع کشورهای صادر کننده گاز بوده و ریاست هیئت مدیره و مدیرعاملی موسسه مطالعات روند اقتصادی را بر عهده دارد.
۶ – علیرضا اکبری؛
علیرضا اکبری، در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی، معاونت وزارت دفاع در امور راهبردي و روابط خارجي را بر عهده داشت.
منابع مطلع خبر از بازداشت، بازجویی های متوالی و شدید وی در دوران وزارت حیدر مصلحی خبر می دهند.
او نیز از موارد اشاره شده از تخلفات باند حیدرمصلحی، در نامه دکتر شاهین دادخواه از زندان بوده است.
۷ – رحمان قهرمان پور؛
رحمان قهرمان پور، فارغ التحصیل دکترای علوم سیاسی، پیش از بازداشت، مدیریت گروه مطالعات خلع سلاح در مرکز تحقیقات استراتژیک را بر عهده، و با مجمع تشخیص مصلحت نظام همکاری داشته است. او همچنین در دانشگاه شهید بهشتی از اساتید گروه علوم سیاسی بشمار می رفت.
او در خرداد ۹۰ در محل کار خود بازداشت و پس از یکسال بازجویی در سلول های انفرادی، در یک دادگاه غیر علنی با قضاوت قاضی صلواتی و بدون حضور وکیل مدافع و بی آنکه از اتهام خود مطلع بوده باشد، محکوم شناخته شد. اتهام وی در حکم صادره، «همکاری با دول متخاصم» اعلام شده بود.
او در خرداد ۹۳ با اتمام مدت محکومیت، از زندان اوین آزاد شد.
۸ – مهرداد سرجویی؛
مسئول سایت مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، که چهارده سال سابقه روزنامه نگاری و فعالیت به عنوان دبیر سرویس سیاسی روزنامه های انگلیسی زبان تهران تایمز و ایران نیوز را در کارنامه کاری خود دارد.
وی در سال ۹۰ به اتهام ارتباط با آنچه اصحاب فتنه و جنبش سبز خوانده می شد بازداشت، و به اتهام جاسوسی، ارسال خبر و گزارش به خارج از کشور محاکمه و به تحمل سه سال زندان محکوم شد.
او در ۲۳ دی ماه ۹۳، با پایان دوران محکومیت از زندان اوین آزاد شد.
۹ – فاطمه ساغرچی؛
فاطمه ساغرچی، مدیر سابق کتابخانه مرکز تحقیقات استراتژیک بود، که بارها مورد بازجویی قرار گرفت و سرانجام به دلیل تاکید بر مواضع انتقادی خود بازداشت، و پس از چند ماه آزاد شد.
وی هنگام دستگیری، ادیتور سایت جماران بوده و در تمام مدتی که در انفرادی های بند امنیتی ۲۰۹ نگهداری می شد، از تماس تلفنی و ارتباط با خانواده محروم بود.
۱۰- شاهین دادخواه؛
کارشناس ارشد مسایل سیاسی – امنیتی کشورهای خاورمیانه، مشاور پیشین حسن روحانی در شورای عالی امنیت ملی، عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای در دولت اصلاحات، که در دی ۸۹ بازداشت و پس از چهارده ماه تحمل بازجویی در انفرادی، دوبار در دادگاه محاکمه شد.
دکتر شاهین دادخواه، بار نخست به اتهام «جاسوسی و همکاری با کشورهای متخاصم» و بار دوم به اتهام «اجتماع و تبانی علیه نظام» به ۶ سال حبس محکوم شد.
از میان همکاران بازداشت شده حسن روحانی، شاهین دادخواه هنوز در زندان بوده و در قرنطینه بند هشت زندان اوین دوران محکومیت خود را می گذراند.
دادخواه، همچنین در طول مدت بازداشت به دلیل نگارش مقالاتی از اوین بارها به سلول انفرادی منتقل و مورد بازجویی قرار گرفت و در این رابطه دو پرونده علیه وی با عنوان «افشای اسناد محرمانه» تشکیل شده است.
برخی از سوابق حرفه ای دادخواه پس از سپتامبر ۲۰۰۱ عبارتند از: حضور در مذاکرات سه جانبه ایران – افغانستان – آمریکا در سوئیس به ریاست محمد جواد ظریف به عنوان کارشناس امنیتی، و همراهی تیم مذاکره کننده ایرانی در مذاکرات سه جانبه ایران – عراق – آمریکا در بغداد به سرپرستی کاظم قمی سفیر وقت ایران در عراق .
همه اینها، تنها بخشی از دلایل امتناع اولیه محمد جواد ظریف، از پذیرش پست وزارت امور خارجه در ابتدای روی کار آمدن حسن روحانی بود.
آیا «تانگوی دونفره» خواندن «پیاده روی جواد ظریف و جان کری»، هشداری برای این همکار نزدیک حسن روحانی و آغاز پرونده سازی تندروها علیه وی است؟
برنده نهایی این به راستی «تانگوی دو نفره» چه کسی خواهد بود؟
آیا آینده، شاهد افزایش اسامی لیست قربانیان هسته ای، خواهیم بود؟
فعالان در تبعید 